Produkcja tworzyw sztucznych rozpoczęła się w momencie odkrycia technologii do ich wytwarzania na przełomie XIX i XX wieku, a masowa produkcja tworzyw sztucznych rozpoczęła się około 1950 roku. Do produkcji potrzebne są paliwa kopalne, tj. ropa i gaz, ale ich zasoby są na wyczerpaniu. Ropa jest wypompowywana z ziemi i dzielona na frakcje w specjalnych rafineriach. Krótko mówiąc, gdy paliwa kopalne są oczyszczane i przetwarzane, powstają reaktywne cząsteczki. Te cząsteczki są zbierane i mieszane z określonym katalizatorem. W tym procesie powstają długołańcuchowe cząsteczki zwane polimerami. Polimery tworzą płynną masę, która jest łatwa do kształtowania. Przy różnym rozmieszczeniu polimerów (tzn. kolejności ułożenia) otrzymujemy różne rodzaje plastików. W produkcji tworzyw sztucznych dodaje się również inne sustancje (np. chloreten lub BPA), aby wpłynąć na właściwości tworzywa np. utwardzić.
Poprzez różne metody przetwarzania ropy naftowej otrzymujemy różne rodzaje tworzyw sztucznych.
Tworzywa sztuczne dzieli się zazwyczaj na siedem kategorii. Na opakowaniach plastikowych często widzimy trójkąt z recyklingu z liczbą w środku.
Rodzaje plastiku:
PETE 1 to plastik PET i jest cennym tworzywem sztucznym, ponieważ dobrze nadaje się do recyklingu. Stosowany jest m.in. do produkcji butelek do napojów gazowanych.
HDPE 2 to polietylen o dużej gęstości, który jest jednym z najpopularniejszych tworzyw sztucznych i znajdujemy go m.in. w opakowaniach kosmetyków. Ten plastik nadaje się również do recyklingu.
PVC 3 ogólnie PVC to polichlorek winylu i jest stosowany np. do produkcji odzieży przeciwdeszczowej, butów gumowych, zasłon prysznicowych, zabawek, obrusów plastikowych, kabli elektrycznych, rur drenażowych itp. Stosowanie polichlorku winylu PVC może prowadzić do uwalniania się niektórych niebezpiecznych składników, np. ftalanów, metali ciężkich (ołów, rtęć, kadm) oraz dioksyn, do środowiska.
PE-LD 4 to polietylen o małej gęstości i jest np. stosowany do wyrobu toreb plastikowych. Ten materiał nadaje się również do recyklingu.
PP 5 inaczej polipropylen stosuje się do pakowania żywności (sosy pomidorowe, wiaderka do serków itp.). Również ten materiał nadaje się do recyklingu.
PS 6 to polistyren występujący m.in. w pojemnikach na żywność, takich jak tace piankowe.
Inne – siódma kategoria to zbiór różnych innych wyrobów plastikowych. Tutaj zaliczamy np. tworzywo ABS znajdujące się w klockach LEGO i w bioplastiku oznaczonym PLA.
Źródła:
https://www.ust.is/graent-samfelag/graenn-lifstill/flokkun-og-endurvinnsla/plast/
https://landvernd.is/sidur/landvernd-gefur-ut-rafbokina-hreint-haf
Niebezpieczne substancje w plastiku
BPA czyli bifenol A to związek organiczny używany do produkcji różnych tworzyw sztucznych. BPA to m.in. stosowany jako przeciwutleniacz w plastyfikatorach i odgrywa kluczową rolę w produkcji tworzyw poliwęglanowych i żywic epoksydowych. Żywica epoksydowa jest stosowana do powlekania puszek przeznaczonych na żywność i napoje. BPA znajdziemy m.in. w butelkach na wodę, butelkach do karmienia dzieci i w pudełkach na lunch.
Wykazano, że BPA z plastikowych pojemników przedostaje się do płynów i istnieje ryzyko, że wyciek zwiększa się wraz z częstotliwością używania i w procesie podgrzewania. To samo dotyczy sytuacji, gdy do pojemnika wlewa się gorący płyn.
BPA wpływa na nasz organizm ludzki, ponieważ substancja ta naśladuje hormon estrogen, a kiedy BPA dostaje się do naszego organizmu zaburza funkcjonowanie jego gruczołów dokrewnych. Wykazano, że może prowadzić do spowolnienia normalnego rozwoju mózgu i układu nerwowego, a także powodować niepłodność oraz zaburzenia rozwojowe.
Ftalany to grupa substancji, które są dodawane do plastiku w celu zmiękczenia go i nadania mu elastyczności. Niektóre rodzaje ftalanów mogą zaburzać funkcje hormonalne organizmu, na przykład mogą mieć szkodliwy wpływ na płodność, a szczególnie płody i noworodki są najbardziej wrażliwe na te substancje, a ftalany znaleziono także w mleku matek. Unia Europejska wprowadziła przepisy zakazujące stosowania niektórych ftalanów w produkcji zabawek. Plastik PVC należy zawsze zwracać na wysypiska w celu utylizacji.
Źródła:
http://www.mast.is/matvaeli/snertiefni-matvaela/bisfenola/
https://www.ust.is/graent-samfelag/efnamal/varasom-efni/thalot/